اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟❤️【سال1403】⚖️
اختلاس جرمی است که ما نام آن را بارها و بارها شنیده ایم. جرم اختلاس به عملی اشاره دارد که در قانون نیز برای آن مجازات بسیار سنگینی در نظر گرفته شده است و با فرد مختلس به جد برخورد می شود. این جرم که جزو جرایم کیفری غیر قابل بخشش به شمار می رود، توسط قانونگذار در قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و جرم انگاری شده است. در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟ در کل اختلاس جرمی است که علیه اموال عمومی و دولتی اتفاق می افتد و با جرم خیانت در امانت بسیار متفاوت است. به عنوان مثال اگر کارمند دولت یا مامور نسبت به اموال دولتی که به او سپرده شده است، تصاحب داشته باشد و یا عمدا آن‌وها را برداشت کند، مرتکب جرم اختلاس شده است. در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
تعریف کامل جرم اختلاس
در کل اختلاس به معنای برداشتن یا بهره گیری غیر قانونی به عمد از اموال و پول فرد دیگر می باشد. اختلاس جزو جرایمی است که بسیاری از نهادها و شرکت های دولتی در طول سال با آن روبرو می شوند و زمانی که یک فرد به صورت غیر مجاز دارایی های یک شرکت و سازمان را تصرف می کند، معمولا این عمل یک سود غیرقانونی خوانده شده و برای آن جرم در نظر گرفته می شود.
بر اساس ماده 5 قانون هر کدام از کارمندان ادارات، شوراها، شهرداری ها، سازمان ها، شرکت های دولتی و یا نهادهای انقلابی و دیوان محاسبات و یا همچنین نیروهای مسلح و ماموریتی که به خدمات عمومی رسمی و غیر رسمی می پردازند، اگر بر حسب وظیفه ای که به آن ها سپرده شده است، به نفع خود یا دیگری مالی را برداشت کنند و تصاحب نمایند، فرد مختلس محسوب می گردد که بر اساس ماده 5 مرتکبان جرم اختلاس در دادگاه ها باید جواب پس بدهند. گاهی اوقات اختلاس ها به صورت دسته جمعی صورت می پذیرد. به گونه ای که گروهی از افراد با یکدیگر هماهنگ شده تا دارایی های یک سازمان را از آن خود کنند.
این گونه افراد که با یک تصویر فریبنده ای از وضعیت مالی سازمان ها اقدام می نمایند، کاملا به سیستم های رایانه ای آن سازمان دسترسی دارند و تلاش می کنند با دستیابی به سیستم تمامی اموال سازمان را از آن خود نمایند. پاسخ به این سوال که اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟ باید بگوییم اختلاس یک جرم بسیار جدی در قانون محسوب شده و مجازات های سنگینی برای این گونه از افراد تعیین می شود. به گونه ای که می توانیم بگوییم این جرم می تواند شامل جریمه نقدی و یا حبس باشد. علاوه بر آن افرادی که در انجام اختلاس مشارکت کرده اند، باید تمام ضرر و زیان سازمان را پرداخت کنند.
اختلاس با دزدی و خیانت در امانت یک موضوع کاملا متفاوت می باشد. اگر هر کدام از کارمندان دولتی سهام، هر گونه سند و اوراق بهادر، وجه نقد، مطالبات و حواله که به دولت تعلق دارد را به نفع خویش یا دیگران تصاحب نماید، مختلس شناخته می شود. این جرم زمانی اتفاق می افتد که فرد حتما باید جزو یکی از کارمندان، سازمان ها و یا موسسات دولتی باشد که به اموال دولتی یا بیت المال دسترسی دارد و به او سپرده شده است و او به قصد سو نیت به چنگ خویش در می آورد. بنابراین از لحاظ قانونی جرم بوده و شخص مستحق مجازات خواهد بود.
شرایط تحقق جرم اختلاس چگونه است؟
جدا از اینکه اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟ باید بگوییم در کل اختلاس در پی یک شرایط خاصی تحقق پیدا می کند. از جمله این شرایط می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- شخصی که به ارتکاب جرم اختلاس می پردازند، حتما باید از کارکنان و کارمندان موسسه دولتی اعم از قراردادی، رسمی یا پیمانی باشد. به همین خاطر فرد عادی که در یک شرکت خصوصی به فعالیت می پردازد و اموال دولتی را تصاحب می کند، فرد اختلاس‌گر نمی توان نامید.
- تمامی اختلاس ها در جهت اخذ اموال دولت یا اموالی که متعلق به اشخاص خصوصی که در نزد دولت به فعالیت می پردازند، اتفاق می افتد. اگر اموال بر حسب وظیفه به مختلس سپرده شده باشد و او این اموال را با سو استفاده کردن از آن خود نماید، جرم اختلاس اتفاق می افتد.
- از دیگر شرایط اختلاس این است که فرد اموالی را به نفع خود یا دیگری تصاحب کند. اگر رفتار جرم اختلاس موجب ضرر و زیان به دولت و اماکن عمومی شده باشد، که فرقی ندارد به صورت کلی باشد یا جزئی، این جرم اختلاس نامیده می شود.
- شخص باید به صورت عمد مرتکب این جرم شود. به عبارت دیگر اگر فردی با قصد کاملا آگاهانه و داشتن سوء نیت جرم را انجام دهد، مختلس نامیده می شود.
- گاهی اوقات برخی از کارمندان بر اثر بی احتیاطی یا اشتباه مبلغی را بر حسب وظیفه کسر می کنند. این ها مرتکب جرم اختلاس نمی شوند؛ زیرا با سوء نیت و از قصد این کار را انجام نداده است و تنها مستوجب مسئولیت مدنی می گردد.
- دیگر شرایطی که فرد را می توان مختلس خواند، این است که مرتکب اموالی که در اختیار او قرار داده شده است را عملا یا عمدا تصاحب کرده و آن را به نام دیگری بزند. به همین خاطر استفاده غیر مجاز از اموال بدون قصد تملک مشمول ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء نمی گردد.
چه مجازاتی در انتظار مختلس می باشد؟
به نظر شما اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟ در وهله اول باید بگوییم که مجازات این جرم با توجه به ارزش مالی که اختلاس شده است، مورد محاسبه قرار می گیرد و قانون در این رابطه یک سری از موارد را مقرر کرده است. زمانی که میزان اختلاس از 50 هزار ریال شروع شده باشد فرد مرتکب مطابق با قانون به 6 ماه تا 3 سال حبس و 6 ماه تا 3 سال انفصال موقت محکوم می شود. اما هرگاه این اختلاس بیشتر از این مبلغ باشد به 2 تا 10 سال حبس محکوم می گردد.
علاوه بر آن می تواند مشمول جریمه نقدی معادل 2 برابر آن نیز محکوم گردد. البته باید بگوییم این ماده قانون با توجه به اوضاع کنونی مورد اجرا قرار می گیرد. زمانی که تمام مالی که مورد اختلاس قرار گرفته است یا حتی قسمتی از آن قبل از صدور حکم به هر نحوی به دولت بازگردانده شود، مطابق با نظر اداره حقوقی قوه قضایی آن قسمتی از مال مشمول حکم قرار خواهد گرفت.
در کل دولت برای اینکه افراد مختلف را به برگرداندن اموال تشویق و ترغیب نماید، یک سری از تخفیفات و معافیت ها نیز در نظر گرفته است که به موجب آن هرگاه فرد متخلف قبل از صدور کیفر و خواست تمامی اموال و وجه نقدی که اختلاس کرده است را به دادگاه بازگرداند و یا قسمتی از آن را بدهد و از اجرای مجازات حبس معلق شده ولی حکم انفصال در رابطه با او همچنان پابرجاست. در واقع قانون 6 ماه تا 2 سال انفصال موقت برای او وضع می کند که طبق قانون تعزیرات در سال 1375 در خصوص اطلاع یافتن مدیران ادارات و موسسات حقوقی گذاشته شده است تا آن ها از تحقق جرم اختلاس دوری کنند.
منظور از مجازات شروع به جرم اختلاس چیست؟
در وهله اول باید مشخص شود که شروع به جرم در قانون در چه مرحله ای گفته می شود. شروع جرم مرحله ای است که قبل از ارتکاب جرم و به معنای اقداماتی است که در جهت اجرای جرم صورت می گیرد. یعنی در این مرحله جرم به اجرا در نیامده است و افراد تنها اقدام به انجام جرم می کنند. اما به دلیل یک مانع هنوز نتوانسته اند جرم را به صورت کامل انجام دهند. گاهی اوقات بر اساس یک سری از موانع این جرم ها متوقف می شود و به سرانجامی نمی رسد.
حال شروع جرم نشان دهنده قصد و قرض و سوء نیت افراد مجرم است که قانون برای شروع جرم نیز مجازاتی را در نظر گرفته است. حال که متوجه شدیم اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟ باید بگوییم که شروع و حتی نیت کردن این جرم نیز حتی اگر به تحقق نرسد، باز هم مشمول مجازات می گردد. بر اساس قانون مجازات شروع اختلاس می تواند شامل 6 ماه تا 3 سال انفصال موقت از خدمات دولتی باشد. مستخدمان دولتی زمانی که در رتبه مدیر کل و یا بالاتر و یا هم تراز با آن باشند، به انفصال دائم از خدمات دولتی قرار می گیرند و اگر در درجات پایین تری قرار گرفته باشند، شامل 6 ماه تا 3 سال انفصال موقت قرار می گیرند.
جرم اختلاس شامل چه موضوعاتی است؟
جرم اختلاس اموال غیر منقول را شامل نمی شود و تنها شامل موضوعات مربوط به اموال منقول است. البته اموال منقول که مورد اختلاس قرار می گیرد، در مرحله اولیه شامل کلیه اموال متعلق به دولت و بیت المال است که می توانیم به وجه نقد، مطالبات، حواله، سهام، اسناد و اوراق بهادر اشاره کنیم که متعلق به هر کدام از سازمان ها و موسسات دولتی می باشد.
موضوع جرم اختلاس می تواند شامل کلیه اموال متعلق به اشخاص حقیقی باشد که این گونه از اموال معمولا به مستخدمان دولتی اعم از رسمی و غیر رسمی، کارمندان و مامورانی که به ارائه خدمات عمومی می پردازند و سایر نهادهای انقلابی و شرکت های دولتی و موسساتی سپرده می شود و آن ها بر خلاف وظیفه ای که می بایست انجام دهند، سواستفاده کرده و این اموال را از آن خود می نمایند.
اختلاس چند نوع است؟
معمولا اختلاس هایی که انجام می پذیرند، صورت‌های مختلفی دارند؛ اما از مهم ترین انواع اختلاس ها که بسیار نیز در جامعه رواج دارد، می توانیم به اختلاس بانکی و اختلاس مالی اشاره کنیم. در ادامه قصد داریم به توضیح هرکدام بپردازیم.
1_ اختلاس مالی: یکی از انواع اختلاس ها که امروزه در بسیاری از نهادها نیز می توان آن را مشاهده کرد، اختلاس مالی است. در حقیقت باید توجه داشته باشید که اختلاس ها باعث بی نظمی و همچنین هرج و مرج در نظام اقتصادی کشور می گردند و باعث سست شدن پایه های اقتصادی کشور می شوند. از طرف دیگر این گونه از جرایم که به غضب کردن اموال بیت المال و دولت اشاره دارد، باعث بی اعتمادی مردم نسبت به حاکمیت و نظام سیاسی کشور می گردد.
2_ اختلاس بانکی: اختلاس بانکی همان طور که از نامش نیز مشخص است، به جرایمی اشاره دارد که در سیستم بانکی اتفاق می افتد. بسیاری از سرمایه های دولت به بانک ها اختصاص دارد و کارمندان دولت نیز وظیفه خود را به عنوان امانتداران این سرمایه به انجام می رسانند. حال هر گاه یکی از کارمندان بانک را یا روسای آن از منابع و اموال موجود در بانک به نفع خود و یا دیگری استفاده نماید و سوء نیتی نسبت به اموالی که به او تعلق ندارد، داشته باشند، مرتکب جرم اختلاس بانکی شده اند. در چنین شرایطی کارمندانی که سرمایه بانک را به تصاحب خود در می آورند و از آن استفاده می نمایند مختلس نامیده می شوند و قانون حتما برای آن ها مجازات در نظر می گیرد.
کلام آخر
در این مقاله به تمام بایدها و نبایدهای اختلاس پرداختیم. در نظر داشته باشید که پرونده های مربوط به جرم اختلاس بسیار سنگین و پیچیده هستند. به همین دلیل این جرم با توجه به دشواری هایی که دارد، حتما باید به وکیل کارآزموده و مجرب سپرده شود. این وکلا باید بر کلیه قوانین حقوقی اختلاس تسلط کافی داشته باشند و از قدرت بیان و فن سخنوری بالایی برخوردار باشند تا بتوانند دفاعیه موثری را به دادگاه ارائه کنند. تحقیقات نشان داده آن دسته از پرونده های اختلاسی که توسط وکلا پیگیری شده اند، موفقیت های بسیار بالایی را در پی داشته اند. فرد متهم به اختلاس نیز مانند هر فرد عادی دیگری می تواند برای رفع و رجوع پرونده خود وکیل انتخاب کند.
از شما عزیزان سپاس گزاریم که ما را تا انتهای این مقاله همراهی کردید، سایت وکیل برتر ایران سعی بر این داشته تا شما را با اختلاس در قانون ایران چه مجازاتی دارد؟ آشنا کند. امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مفید واقع شده باشد، در صورت داشتن هر پیشنهاد و انتقادی می توانید از طریق سایت با ما در ارتباط باشید.
